Նախագիծ/Սփյուռքի հայկական կրթօջախներ/

Նախագիծը նախատեսված է 9-12-րդ դասարանի սովորողների համար։

Ժամկետը՝ Սեպտեմբերի 19 – Հոկտեմբերի 7:

Նախագծի նպատակը

• ծանոթացում սփյուռքի հայկական կրթօջախներին, օր.՝
  • Պէրպէրեան վարժարան (Ստամբուլ)
  • Սկյուտարի ճեմարան (Կ. Պոլիս)
  • Հայկազեան համալսարան (Բերյութ)
  • Մելանքթոն եւ Հայկ Արսլանեան ճեմարան (Բեյրութ)
  • Կարեն Եպպե ճեմարան (Հալեպ)
  • Կիլիկեան ճեմարան (Հալեպ)
  • Արամեան դպրոց (Թավրիզ)
  • Ազգային Կենտրոնական դպրոց (Նոր Ջուղա)
  • Մուրադեան վարժարան (Ֆրանսիա)
  • Հայկազեան Թամարեան ազգային դպրոց (Թավրիզ)
• ծանոթացում սփյուռքի կրթօջախների հայտնի շրջանավարտներին

Խոսքի մշակույթից

• կարդացածի մասին գրախոսելու, ասածը փաստարկելու հմտություն
• պատրաստած պրեզենտացիաների կամ վիդեոների բանավոր ներկայացման հմտություն
• չափածո ստեղծագործություններն անգիր հիշելու և ներկայացնելու հմտություն։
  
  

Սկյուտարի ճեմարան

Սկյուտարի ճեմարան, հայ աշխարհիկ առաջին ճեմարանը։ Հիմնադրվել է 1838 թվականին, Կ․ Պոլսի Սկյուտար թաղամասում։ 19-րդ դարի 30-40-ական թվականներին լայն ծավալ էր ստացել կրթալուսավորական շարժումը, ուր ազգային նախակրթարաններն այլևս չէին կարողանում բավարարել կրթական գործի աճող պահանջները։

Միաժամանակ խորանում էին աշխատավորական, ամիրայական և կղերապահպանողական խավերի հակասությունները, սրվում էր պայքարը կաթոլիկության ու միսիոներության դեմ։ Նման պայմաններում խիստ անհրաժեշտություն էր դարձել արևմտահայ մշակույթի կենտրոնում ազգային կադրեր պատրաստող բարձր մակարդակի կրթական հաստատություն ունենալը։
1836 թվականին այդ հարցը քննության է առնվել Կ․ Պոլսի պատրիարքարանում և որոշվել Երուսաղեմի միաբանությանը պատկանող վանքը վերակառուցել և այդ շենքում բացել ազգային ճեմարան։ Այդ նպատակի համար կազմակերպվել է հանգանակություն, ֆինանսական միջոցներ է տրամադրել Երուսաղեմի միաբանությունը։

ՍտամբուլԿ․ Պոլսի արքունի ճարտարապետներ Հ․ Մերվերյանը, Կ․ Պալյանը ստանձնել են շենքի նախագծման ու կառուցման գործը։ Ազգային ճեմարանի (գիշերօթիկ) բացումը տեղի է ունեցել 1838 թվականի դեկտեմբերի 9-ին։ Ընդունվել է 50 աշակերտ (10-ը՝ անվճար), տնօրեն է նշանակվել Հ․ Մանվելյանը։ Ճեմարանն ունեցել է ներքին կանոնադրություն։ Դասավանդվել են հայերեն, ֆրանսերեն, տաճկերեն քերականություն, աշխարհագրություն, պատմություն, հանրահաշիվ, երկրաչափություն, գեղեցկագիտություն, կրկնատոմար, նկարչություն, գծագրություն, քաղաքավարության կանոններ, հետագայում ավելացել են հողագիտություն, բնագիտություն, ֆիզիկա, քիմիա, արհեստներ։ Ճեմարանի բացումը խանդավառությամբ ընդունեցին դեմոկրատական խավերը, սակայն նրա աշխարհիկ բնույթը դուր չէր գալիս ամիրաներին ու կղերապահպանողական խավի ներկայացուցիչներին։ Այդ հողի վրա տեղի ունեցող բախումները սուր բնույթ են ստացել։ Շուտով ամիրաները ոչ միայն հրաժարվել են ճեմարանին նյութական օգնության խոստումից, այլև դիմել են իրենց բարեկամներին ու համակրողներին՝ երեխաներին ճեմարանից դուրս բերելու պահանջով։ Ուսումնական հաստատությունը դադարեցրել է գործունեությունը:

Կորդինատներ և վեկտորներ/դասարանական աշխատանք

666.
A (3,7)
B (1,5)

x = 3+1/2 = 2
y = 7+5/2 = 6

667.
A (-4,2)
B (8,14)

x = -4+8/2 = 2
y = 14+2/2 = 8

C (2,8)
x = -4+2/2 = -2
x = 2+8/2 = 5
M (-2,5)
B (-8,6)
C (2,3)

2 = 2+8/2 = 2*2 = 4
4 = x+8 = 8-4 = 4
3 = y+(-6)/2 = 3*2 = 6
6 = y+(-6) = 12
A (4,12)
A (1,-3)
B (1,2)

dAB = √(1-1)^2+(-3)-2)^2 = 0+25 = √25 = 5

A (1,3)
B (-4,2)

dAB = √(1-(-4)^2+(3-2)^2 = 25+1 = √26

A (-2,1)
B (1,5)
C (7,5)
D (4,1)

dAB = √(-2-1)^2+(5-1)^2 = 9+16 = √25 = 5
dBC = √(7-1)^2+(5-5)^2 = 36+0 = √36 = 6
dCD = √(7-4)^2+(5-1)^2 = 9+16 = √25 = 5
dAD = √(-2-4)^2+(1-1)^2 = 36+0 = √36 = 6

P = 5+6+5+6 = 27
A (-2,1)
B (1,5)
C (7,5)
D (4,1)

dAC = √(-2-7)^2+(5-1)^2 = = 81+16 = √97
dBD = √(4-1)^2+(5-1)^2 = 9+16 = √25 = 5

Հանրահաշիվ/Տնային աշխատանք

1.
ա)1
բ)1
գ)1
դ)2

Ա)16/8 = 2
բ)16/16 = 1
գ)16/32 = 1/2
դ)32/128 = 1/4
ե)3
զ)= 1
է)-10/3
ը) 1/25

2.
Ա)2³
բ)2⁸
գ)3^-2
դ)4¹
ե)3^-1
զ)1/3⁴
է)5¹
ը)16^-1
թ)25^-1
ժ)1
ի)9²
լ)0,5^-1
խ)1/5^-4

3.
ա)1/16
բ)1/3
գ) 1/81
դ)1
ե)9/20
զ) 1/9
է)1/20
ը)225/4
թ)3/16
ժ)0
ի)2
լ)1

4.
ա)a7
բ)a5
գ)a7
դ)a15
ե)ab7
զ)a^10
է) a^14
ը)(ab)^4

5.
ա.a^-1
բ.a
գ.a^3
դ. a
ե. a^-10
զ.a^9
է. a^19
ը. a^-5
թ. a
ժ.a^9
ի. a^-3
լ. a^8

/Ֆիզիկա դաս/3

Տևողությունը՝ 19․09- 23․09

Էլեկտրական երևույթները բացատրելու համար անհրաժեշտ է պարզել ատոմի կառուցվածքը: Այդ ուղղությամբ առաջին հայտնագործությունը կատարեց անգլիացի գիտնական Ջ.  Թոմսոնը: 1898 թվականին նա հայտնաբերեց ատոմի կազմի մեջ մտնող և տարրական լիցք կրող փոքրագույն մասնիկը՝ էլեկտրոնը:

Էլեկտրոնը անհնար է «զատել» իր լիցքից, որը միշտ միևնույն արժեքն ունի: Տարբեր քիմիական տարրերի ատոմներում պարունակվում են տարբեր թվով էլեկտրոններ: Շարունակելով ատոմի կառուցվածքի բացահայտման հատուկ փորձերը, անգլիացի գիտնական Էռնեստ Ռեզերֆորդը 1911թ.-ին ներկայացրեց ատոմի կառուցվածքի վերաբերյալ իր մոդելը, որն անվանեցին մոլորակային:

Ըստ Ռեզերֆորդի նյութի՝ յուրաքանչյուր ատոմ կարծես փոքրիկ Արեգակնային համակարգ է, որի կենտրոնում դրականապես լիցքավորված միջուկն  է: Էլեկտրոնները պտտվում են միջուկի շուրջը նրա չափերից շատ ավելի մեծ հեռավորությունների վրա, ինչպես մոլորակները Արեգակի շուրջը:

Տարբեր տարրերի ատոմները միմյանցից տարբերվում են իրենց միջուկի լիցքով և այդ միջուկի շուրջը պտտվող Էլեկտրոնների թվով: 

Դ. Ի. Մենդելեևի քիմիական տարրերի պարբերական աղյուսակում տարրերի կարգաթիվը՝ Z-ը, համընկնում է սովորական վիճակում տվյալ տարրերի ատոմի մեջ պարունակվող էլեկտրոննեի թվի հետ, հետևաբար էլեկտրոնների գումարային լիցքը ատոմում հավասար է՝

qէլ.=−Z⋅e

Միջուկի լիցքը կլինի՝

qմիջ.=+Z⋅e

Ատոմի միջուկը ևս բարդ կառուցվածք ունի. նրա կազմության մեջ մտնում են տարրական դրական լիցք կրող մարմիններ՝ պրոտոններ:

qp=e=1,6⋅10−19կլ

Պրոտոնի զանգվածը մոտ 1840 անգամ մեծ է էլեկտրոնի զանգվածից: Դատելով միջուկի լիցքից կարելի է պնդել.

Ատոմի միջուկում պրոտոնների թիվը հավասար է տվյալ քիմիական տարրի կարգահամարին՝ Z-ին:

Ինչպես ցույց տվեցին հետազոտությունները, բացի պրոտոններից միջուկի պարունակում է նաև չեզոք մասնիկներ, որոնց անվանում են նեյտրոններ:

 Նեյտրոնի զանգվածը փոքր ինչ մեծ է պրոտոնի զանգվածից: Նեյտրոնների թիվը միջուկում նշանակում են N տառով: 

Միջուկի պրոտոնների՝  Z թվի և նեյտրոնների N թվի գումարին անվանում են միջուկի զանգվածային թիվ և նշանակում A տառով:

A=Z+N, որտեղից՝ N=A−Z

A-ն կարելի է որոշել Մենդելեևի աղյուսակից՝ կլորացնելով տրված տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը մինչև ամբողջ թիվ:

Այսպիսով, ատոմի կենտրոնում դրական լիցք ունեցող միջուկն է, որը կազմված է Z պրոտոնից և N նեյտրոնից, իսկ միջուկի շուրջը, եթե ատոմը չեզոք է, պտտվում են Z Էլեկտրոններ:

Որոշ դեպքերում ատոմները կարող են կորցնել մեկ կամ մի քանի էլեկտրոններ: Այդպիսի ատոմն այլևս չեզոք չէ, այն ունի դրական լիցք և կոչվում է դրական իոն: Հակառակ դեպքում, երբ ատոմին միանում է մեկ կամ մի քանի էլեկտրոն, ատոմը ձեռք է բերում բացասական լիցք և վեր է ածվում բացասական իոնի:

Էլեկտրական դաշտ

Լիցքավորված մարմինների փոխազդեցությունը ներկայացնող փորձերից երևում է, որ նրանք ի վիճակի են միմյանց վրա ազդել տարածության վրա: Ընդ որում, որքան մոտիկ են էլեկտրականացված մարմիններն, այնքան ուժեղ է նրանց միջև փոխազդեցությունը:

Նմանատիպ փորձեր կատարելով անօդ տարածության մեջ, երբ պոմպի միջոցով անոթի միջից օդը դուրս էր մղված, գիտնականները համոզվեցին, որ էլեկտրական փոխազդեցություն հաղորդելու գործին օդը չի մասնակցում:

Լիցքավորված մարմինների փոխազդեցության մեխանիզմն իրենց գիտական աշխատանքներում ներկայացրեցին անգլիացի գիտնականներՄ. Ֆարադեյը և Ջ. Մաքսվելլը: Նրանց ուսմունքի՝ մերձազդեցության տեսության համաձայն, լիցքավորված մարմիններն իրենց շուրջը ստեղծում են էլեկտրական դաշտ, որի միջոցով էլ իրագործվում է էլեկտրական փոխազդեցությունը:

Էլեկտրական դաշտը մատերիայի հատուկ տեսակ է, որը գոյություն ունի ցանկացած լիցքավորված մարմնի շուրջ:

Մեր զգայարանների վրա այն չի ազդում, հայտնաբերվում է հատուկ սարքերի օգնությամբ:

Էլեկտրական դաշտի հիմնական հատկություններն են.

1. Լիցքավորված մարմնի էլեկտրական դաշտը որոշ ուժով ազդում է իր ազդեցության գոտում հայտնված ցանկացած այլ լիցքավորված մարմնի վրա:

2. Լիցքավորված մարմնի էլեկտրական դաշտը մարմնին մոտ տիրույթում ուժեղ է, իսկ նրանցից հեռանալիս թուլանում է:  

Այն ուժը, որով էլեկտրական դաշտն ազդում է լիցքավորված մարմնի վրա, անվանում են էլեկտրական ուժ՝Fէլ:

Այդ ուժի ազդեցության տակ էլեկտրական դաշտում հայտնված լիցքավորված մասնիկը ձեռք է բերում արագացում, որն ըստ ՆյուտոնիII օրենքի հավասար է a=Fէլm, որտեղ m−ը մասնիկի զանգվածն է:

Էլեկտրական դաշտը կարելի է գրաֆիկորեն պատկերել ուժագծերի օգնությամբ:

Էլեկտրական դաշտի ուժագծերն այն ուղղորդված գծերն են, որոնք ցույց են տալիս դրական լիցքավորված մասնիկի վրա ազդող ուժի ուղղությունն այդ դաշտում:

Նկարում պատկերված են կետային լիցքերի և լիցքավորված թիթեղների էլեկտրական դաշտի ուժագծերը:

Եթե մասնիկի լիցքը դրական է, ապա ուժագծերի ուղղությամբ շարժվելիս նրա արագությունը կաճի, հակառակ ուղղությամբ շարժվելիս՝ կնվազի: Իսկ եթե մասնիկի լիցքը բացասական է, ապա նրա արագությունը կաճի ուժագծերին հակառակ շարժման դեպքում:

Թեմատիկ հարցեր և խնդիրներ՝

Բերե°ք հաղորդիչների օրինակներ։
Բոլոր մետաղները, հողը, աղերի, թթուների և հիմքերի ջրային լուծույթներն էլեկտարակնության հաղորդիչներ են։ Մարդու մարմինելն է հաղորդիչ ։

Ո՞ր նյութերն են կոչվում դիէլեկտրիկներ (մեկուսիչներ), բերե°ք օրինակներ
Օրինակներ՝ Էբոնիտ, սաթ, հախճապակի, ռետին, տարբեր պլաստմասսաներ, մետաքս, կապրոն և այն…:

Ինչի՞ համար են օգտագործվում էլեկտրաչափերն ու էլեկտրացույցերը
Էկելտրաչափերը և էլեկտրացուցերը օգտագործում են էլեկտրական լիցքերը ցույց տալու համար ։

Նկարագրե°ք լիցքը կիսելու հնարավորություն տվող փորձ։
Էլեկտրական լիցքը հաղորդելով մի մարմնից մյուսին, կարելի է լիցքը բաժանել մասերի, կիսել: Դրա համար պետք է 2 միատեսակ էլեկտրաչափ. մեկը՝ լիցքավորված, մյուսն՝ էլեկտրաչեզոք, ինչպես նաև  պետք է հաղորդիչ՝ մետաղյա ձող՝ էլեկտրամեկուսիչ բռնակով:

Կարելի՞ է արդյոք լիցքն անվերջ փոքրացնել։
Ոչ, որովհետև լիցքն ունի բաժանման սահման։

Ի՞նչ է հողակցումը, ի՞նչ հատկության վրա է հիմնված։
Իր վրա գտնվող մարմինների համեմատությամբ երկրագունդը շատ մեծ է, հետևաբար, նրա հետ հպման դեպքում լիցքավորված մարմինն իր լիցքը գրեթե ամբողջությամբ տալիս է երկրագնդին՝ կլիցքաթափվի: Այս երևույթը կոչվում է հողակցում:

Ո՞ր լիցքն են անվանում տարրական։
Ամենափոքր լիցքի բացարձակ մեծությունը անվանում ենք տարրական լիցք։Այն նշանակում ենք e տառով։

Ո՞վ և ե՞րբ է հայտնագործել էլեկտրոնը։
Էլեկտորնը հայտնաբերել է  անգլիացի գիտնական Ջ․ Թոմսոնը 1898 թվականին։

Ի՞նչ լիցքով է լիցքավորված էլեկտրոնը;
Բացասական լիցքով։

Ատոմի ներսում ինչի՞ շուրջն են պտտվում էլեկտրոնները։
Պտտվում են ատոմի դրական լիցքավորված միջուկի շուրջը։

Ի՞նչ լիցքով է լիցքավորված ատոմի միջուկը
Դրական լիցքով

Ապացուցե°ք, որ ամբողջական ատոմը չեզոք է։
Ատոմում էլեկտրոնների ընդհանուր լիցքը գումարելով ատոմի միջուկի լիցքին, կստանանք 0։ Այսինքն ատոմը չեզոք է:

Քիմիական տարբեր տարրերի ատոմներն ինչո՞վ են տարբերվում միմյանցից։
Տարրերի ատոմները միմյանցից տարբերվում են իրենց միջուկի լիցքով և այդ միջուկի շուրջը պտտվող Էլեկտրոնների թվով: 

Իրենցից ի՞նչ են ներկայացնում դրական ու բացասական իոնները։
Իոնները էլեկտրականապես լիցքավորված մասնիկներ են, որոնք առաջանում են, երբ ատոմները կամ ատոմների խմբերը էլեկտրոններ կամ լիցքավորված այլ մասնիկներ են ձեռք բերում կամ կորցնում: Դրական իոնները Մայքլ Ֆարադեյը անվանել է կատիոններ, բացասականները ՝ անիոններ:

Ինչպե՞ս են դրանք առաջանում։

Ի՞նչ է էլեկտրական դաշտը։
Էլեկտրական դաշտը, դա մատերիայի հատուկ տեսակ է, որը գոյություն ունի ցանկացած լիցքավորված մարմնի շուրջ:

Ինչո՞վ է դաշտը տարբերվում նյութից։

Թվարկե°ք էլեկտրական դաշտի հիմնական հատկությունները։

Ի՞նչ են նշում էլեկտրական դաշտի ուժագծերը։

Ինչպե՞ս է որոշվում էլեկտրական դաշտում շարժվող մասնիկի արագացումը։

Ո՞ր դեպքում է էլեկտրական դաշտը մեծացնում մասնիկի արագությունը և ո՞ր դեպքում փոքրացնում այն։

Չեզոք թղթի կտորներն ինչու՞ են ձգվում էլեկտրականացած մարմնի կողմից։

Գինեգործություն

Գինեգործության ժամին մենք գնացինք մեր դպրոցի խաղողի այգի:Այգում մենք քաղեցինք տարբեր խաղողների տաբեր տերևներ: Փորձեցին խաղողները,ծանոթացանք խաղողների անվանումների հետ: Վերցրեցինք ամեն տեսակից մեկական տերև և չորացրեցինք:Ես որոշեցի մի քիչ ուրիշ ձև ներկայացնել այդ տերևները:

Կաբերնե սովինյոն

Սև խարզի

Մերլո

Սովինյոն բլան

Պինո նուար

ջրջրուկ

Վերին կարմիր աղբյուր

Սիրա

Սպիտակ մուսկաթ

Րեդ գլոբ

/Ինքնուրյուն աշխատանք/հանրահաշիվ

1․ Բարձրացրեք քառակուսի

1. (m+n)^2=m^2+2mn+n^2

2. (2 -a)^2=4-4a+a^2

3. (x+5)^2=x^2+10x+25

4. (5z+t)^2=25z^2+10tz+t^2

2. լուծի՛ր հավասարումը 

ա․ x+16=30
x=14
34-x=16 
x=18
  բ․x²-16=0 

x^2+25=0 
x^2=25
25=5
g.x^2-4x=0  
x^2=4x
x=2Vx
x²+6x=0

3.Լուծի՛ր լրիրվ քառակուսային հավասարումը
 x²-4x+5=0
D=16-20=-4
լուծում չունի
x^2-6x+5=0 
D=36-20=16
X₁=6+4/2=5
X₂=6-4/2=1
(5;1)

4. 3, 4, 5, 6 թվանշաններից յուրաքանչյուրը մեկական անգամ օգտագործելով՝ կազմիր 4-ի բաժանվող հնարավոր ամենամեծ քառանիշ թիվը։
5364:4=1341

1.3675:25=174 Պատ.՝174
2.3675:35=105 Պատ.՝ 10
3.Պատ.՝42
4. Պատ.՝250

Արվեստ/Մենք ենք մեր սարերը/

«Մենք ենք, մեր սարերը»

1969 թվականի ֆիլմը հայ հայտնի գրող Հրանտ Մաթևոսյանի ստեղծագործության էկրանավորումն է։ Քաղաքի և գյուղի, մարդու և իշխանության, խորհրդայինի և ազգայինի փոխհարաբերությունների այլաբանություն է, որը պատմում է դերասանական փայլուն կազմը՝ Սոս Սարգսյանը, Ֆրունզիկ Մկրտչյանը, Խորեն Աբրահամյանը, Ազատ Շերենցը, Արտավազդ Փելեշյանը և Գալյա Նովենցը։

Ֆիլմը չորս սպանված ոչխխարների մասին է: Իմ կարծիքով անիմաստ է պատմել ինչ է կատարվել ֆիլմում ,եկեք պատմեմ ինչ իմ մեջ տպավորվեց: Ինձ դուր եկավ այս ֆիլմի հնությունը: Հիմա ֆիլմերը չափազանց ֆանտաստիկ են ,իսկ այս ֆիլմը համեմատ հանգիստ է: Ֆիլմը ցույց է տալիս այն ժամանակների կյանքը: Ցույց է տալիս թե ինչպես են այն ժամանակ մարդիկ աշխատում,շփվում և այլն: Այն ժամանակ շփումը ուրիշ էր: Հետաքրքիր էր հետևել թե ինչպես են հոտի տերերը իրար հետ կռիվ անում,բարիշում:Իմաստը այդքան էլ մեծ չէ ,բայց իրենց կյանքը ինձ գրավեց:Իմ կարծիքով արժե նայել այս ֆիլմը:

My favorite writer

My favorite writer is Hovanes Tumanyan.In my opinion, there is no such person who has not read his books.His fairy tales are loved by children.He not only wrote children’s fairy tales but also songs etc.I learned his songs from school.Even now, children sing his songs.He is one of the most popular writers in Armenia .I started loving his songs from school. I recommend everyone to read or listen to his works.
My favorite song is `Ախ ինչ լավ են.

Աշխարհագրություն/երկրներ որոնք նման են Հայաստանին

Լիխտեյնշտեյն

Լիխտենշտեյնը Հայաստանին չափազանց նման է իր լանդշաֆտով․ այն գրեթե 90%-ով շրջապատված է սարերով (Հայաստանի 84%-ն է լեռնային)։ Ինչպես Հայաստանը, այնպես էլ Լիխտենշտեյնը միջանցք են արևելքից-արևմուտք ընկած մյուս երկրների համար։ Ինչպես Հայաստանը այդպես էլ՝ Լիխտենշտեյնն էլ ելք չունի դեպքի ծով։ Փոխարենն ավելի հաջողակ է հարևանների պահով, քանի որ հրաշալի հարաբերություններ ունի հարևան Շվեյցարիայի ու Ավստրիայի հետ։

Տաջիկստան

Տաջիկստանը ելք դեպի ծով չունի,ինչպես հայաստանը, քանի որ գտնվում է Կենտրոնական Ասիայի հենց կենտրոնում։ Բացի այդ, տարածաշրջանում միակ իրանական լեզվախմբի ժողովուրդը լինելով, շրջապատված է թյուրքական ու արաբական լեզվախմբի, մշակույթի երկրների հետ։ Հարևան Աֆղանստանի, Չինաստանի, Ղրղզստանի հետ այդքան էլ լավ հարաբերություններ չունի։ Ինչ վերաբերում է խաչմերուկային դիրքին, Տաջիկստանը միանշանակ միջանցք է հանդիսանում Կենտրոնական Ասիայի հյուսիսային ու հարավային մասերն իրար միացնելու առումով։ Ի դեպ, երկրի լանդշաֆտը շատ է նման Հայաստանին․ գրեթե 70%-ը լեռնային մակերևույթ է, (Հայաստանի 84%-ն է լեռնային) մնացածը՝ անտառային ու անապատային։ Չափսերով, տնտեսական դժվարություններով ու աշխարհագրական դիրքով էլ է նման Հայաստանին։

Թուրքիա

Թուրքիան մեր թշնամին է ,բայց մեկ է նմանություններ կան:Նման ենք իրար հարևաների հետ հարաբերություններով:Ժամանակ առ ժամանակ Թուրքիայում խոսում են հարևանների հետ լավ հարաբերությունների անհրաժեշտության մասին, այդուհանդերձ, Թուրքիան թշնամանքի հասնող լուրջ խնդիրներ ունի իր բոլոր հարևանների՝ Հայաստանի, Իրաքի, Սիրիայի, Հունաստանի, Կիպրոսի, որոշակիորեն՝ նաև Բուլղարիայի հետ: Վերջինս մի նմանություն էլ ունի Հայաստանի հետ, որ առավել ուժգին է արտահայտված․ դա խաչմերուկային բնութագիրն է, քանի որ այդ երկիրը բառացիորեն գտնվում է երկու մայրցամաքների՝ Եվրոպայի և Ասիայի վրա, և այդ տարածաշրջանները կապում է իրար։ Միակ բանը, որով Թուրքիան տրված բնութագրով տարբերվում է մեզնից՝ ելքն է դեպի ծով։ Չորս ծովերի ջրեր են ողողում վերջինիս ափերը, իսկ Դարդանելլի և Բոսֆորի նեղուցներով Թուրքիան իրար է կապում Էգեյան, Միջերկրական ու Սև ծովերը։

Ֆիզիկա/դասարանական աշխատանք

1.Ինչի՞ է հուներեն անվանումից է առաջացել ՙՙէլեկտրականություն՚՚ բառը:

Պատ.՝սաթ
2.Ին՞չ է սաթը:
Սաթը դա ծառի խեժն է:
3.Էբոնիտե ձողը շփեցին բրդով :Ին՞չ լիցք ձեռք բերեցին էբոնիտե ձողը և բուրդը:
Պատ.՝բացասական լիցքեր
4.Ո՞ր լիցքերին են անվանում կետային լիցքեր:
Պատ.՝Լիցքավորվածմարմիններին,որոնց չափերը զգալիորեն փոքր են նրանց միջև հեռավորություններից:
5.Նկարում պատկերված երեք կետային լիցքերից որո՞նք են իրար վանում:
Պատ.՝ Միյայն B, C
6.Նկարում պատկերված երեք կետային լիցքերից որո՞նք են իրար ձգում:
Պատ.՝A-ևB,A-և-C
7.Ով է հայտնաբերել լիցքավորված մարմինների փոխազդեցության օրենքը
Պատ.՝Շ. Կուլոնը
8.Ու՞մ անունով է կոչվում էլեկտրական լիցքի չափման միավորը:
Պատ.՝Կուլոն
9.Ինչպե՞ս է կոչվում էլեկտրական լիցք հայտնաբերող սարքը:
Պատ՝էլեկտրացույց
10. Ինչպե՞ս է կոչվում էլեկտրական լիցք չափող սարքը:
Պատ.՝էլեկտրաչափ
11.Որքան է տարրական լիցքը:
Պատ.՝1,6*10^-19Կլ
12.Ին՞չ է կոչվում տարրական բացասական լիցք ունեցող մասնիկը:
Պատ.՝էլեկտրոն
13.Ին՞չ լիցքեր են ձեռք բերում միմիյանց հետ շփման հտևանքով էլեկտրականացած երկու մարմինները:
Պատ.՝